Sindirime Yardımcı Organ Ve Bezler
Besinlerin sindirilmesi için bazı salgılara ihtiyaç vardır. Tükürük bezleri, karaciğer, safra kesesi ve pankreas salgıladıkları salgılarla sindirime yardımcı olan organlarımızdır.
Sindirime Yardımcı Olan Tükürük Bezleri (Glandulae Salıvariae)
Sindirime Yardımcı olan organlarımızdan olan tükürük bezleri, ağız boşluğu etrafında ve ağız mukozasında bulunur. Tükürük bezleri glandula salivariae olarak adlandırılır. Küçük tükürük bezleri ve büyük tükürük bezleri olarak ikiye ayrılır.
[wps_note size=”17″ background=”#fae588″ color=”#333333″ radius=”3″]İlk Yardım Sertifikası Hakkında Detaylı Bilgi Almak İçin Sayfayı Ziyaret Edin:
https://www.yeniumitek.com/ilk-yardim-sertifikasi-ucreti/[/wps_note]
Küçük tükürük bezleri: Ağız mukozasında bulunur.
> Dudak bezleri (Glandulae labiales)
> Yanak bezleri (Glandulae buccales)
> Dil bezleri (Glanduale linguales)
> Damak bezleri (Glanduale palatinae)
Sindirime Yardımcı Olan Tükürüğün görevleri
> Pityalin enzimi sayesinde karbonhidratların sindirimi ağızda başlar.
> İçinde bulunan lizozim gibi enzimler sayesinde doğal bağışıklamada etkilidir.
> Ağız boşluğunu ıslak tutarak kurumasını önler.
> Çok sıcak ve soğuk besinlerin ısısını ayarlayarak sindirim kanalını korur.
> Besin maddelerini sulandırıp yumuşak hâle getirerek yutmayı kolaylaştırır.
> Bileşiminde bulunan florur iyonları sayesinde dişlerin çürümesini önler.
> Miktarı azaldığında susama hissi uyandırır.
Sindirime Yardımcı Olan Karaciğer (Hepar)
Karaciğer, sindirim sisteminin en büyük bezidir. Ağırlığı yaklaşık 1.5 kg‟dır. Karaciğerin büyük bir bölümü karın boşluğunun sağ yukarı kısmında bulunur. Diyafragmanın altında, mide ve bağırsakların üstünde yer alır. Karaciğerin büyük bir kısmı da arkada, sağda ve önde kaburgaların altındadır. Karaciğerin bir bölümü önde karın duvarı ile temas eder. Diafragmaya değen kısım dışında kalan diğer kısımları peritonla örtülmüştür.
Karaciğerin Yapısı
Karaciğerin iki kenarı ve iki yüzü vardır. Karaciğerin ön kenarı ince, arka kenarı ise kalın ve künttür. Karaciğer dokusunun dışı bağdokudan oluşan ince bir zarla sarılıdır buna glisson kapsülü denir.
Karaciğerin üst yüzü kubbe şeklindedir ve diafragmaya yapışıktır. Diafragmaya yapışık ve konveks olan bu yüzüne facies diyafragmatica denir. Facies diafragmatica peritonla örtülüdür. Peritondan oluşan ligamentum falciforme denilen bağ karaciğer üst yüzünü lobus hepatis (heparis) dexter ve lobus hepatis (heparis) sinister olmak üzere iki loba ayırır.
Karaciğerin Görevleri
Safra yapımı: Karaciğer hücreleri safra üretir ve salgılar. Günde yaklaĢık 600– 1000 cc kadar safra, safra yolları aracılığı ile duodenuma boşaltılır. Yağların sindirim ve emiliminde rol alan safranın büyük bir kısmı, ince bağırsağın son kısmı olan ileumdan geri emilir. Geri kalan kısım ise gaita ile dışarı atılır ve gaitanın rengini verir.
Karbonhidrat metabolizması: Karaciğer karbonhidrat ürünü olan glikozu glikojene çevirerek depolar. İhtiyaç olduğunda tekrar glikoza çevirerek kana gönderir.
Yağ metabolizması: Karaciğer yağ asitleri ve nötr yağların metabolizması ile kolesterolün metabolizmasında rol alır.
Plazma proteinleri sentezi: Karaciğer aminoasitlerden yararlanarak çeşitli proteinleri sentez eder. Albumin, fibrinojen, protrombin ve diğer pıhtılaşma faktörlerinin sentezini yapar
Detoksifikasyon: Zehirsizleştirme anlamına gelen bu işlemde, vücut için zararlı olan maddeler zararsız hâle getirilir. Alkol, nikotin, barbütüratlar vb.
Vitamin metabolizması: Bazı mineral ve A, K, D vitaminlerini depolar. K vitamini protrombin sentezi için gereklidir.
Bağışıklık ve fagositoz: Retiküloendotelial sistemin % 60‟ı karaciğerde bulunur. Karaciğerde bulunan ve fagositoz yapan kupffer hücreleri, kandaki yabancı hücreleri, parazit ve bakterileri fagosite eder.
Sindirime Yardımcı Olan Safra Kesesi (Vesica Fellea)
Karaciğerin altında fossa vesica fellea denilen çukura yerleşmiş kas ve zardan yapılı kesedir.
Karaciğerin alt kısmındaki çukurluğun içine bağ dokusu yardımıyla yerleşmiştir. Armut biçiminde, 8–10 cm uzunluğunda ve 3–4 cm genişliğindedir.İnce duvarlı bir yapıya sahip olan safra kesesinde konsantre edilmiş olarak 450–500 ml safra depolanır. Parasempatik uyarı safra kesesinde kontraksiyon, oddi sfinkterinde gevşeme oluşturur. Yağlı içeriğin duodenum mukazasına temasından sonra duodonumdan kolesistokin hormonu salgılanır. Kolesistokin safra kesesi duvarında bulunan düz kaslarda kontraksiyon oluşturur. Bağırsaklarda yağlı besinlerin bulunması safra kesesi duvarının ritmik kontraksiyonuna ve oddi sfinkterinin gevşemesine neden olur. Bu gevşeme ile safra kesesi koledok kanalına boşalır. Kontraksiyonu başlatan vagus ve enterik sinir lifleri tarafından uyarılan kolesistokinindir. Safranın fazlası kesede depolanır. İhtiyaç olduğunda koledok kanalı vasıtası ile safra duodenuma boşaltılır.
Safranın Görevleri
> Yağların mekanik olarak sindirilmesini sağlar.
> Yağda eriyen A – D – E – K vitaminlerinin emilimini artırır.
> Mideden gelen asidik besinleri bazik hâle getirir.
> Bağırsakta zararlı bakterilerin üremesine engel olur.
> Bağırsak villuslarının hareketini artırır.
Sindirime Yardımcı Olan Pankreas (Pancreas)
Pankreas, 2. lumbal vertebrelar hizasında yaklaşık 15–18 cm uzunluğunda, 60–70 gram ağırlığındadır. Karın arka duvarında, sağda duedonumun konkav bölümünden, solda dalağa kadar transversal şekilde uzanan bir bezdir.
Pankreas dört bölümden oluşur.
Pankreas başı (caput pancreatis): Colomna vertebralisin sağında duodenum kavisi içinde yer alır.
Pankras boynu (collum pancreatis): Pankreasın dar bir bölümüdür.
Pankreas gövdesi (corpus pancreatis): Horizontal durumdaki pankreas gövdesi 1. ve 2. lumbal vertebralar hizasında yer alır. Pankreasın en büyük bölümüdür.
Pankreas kuyruğu (caudo pancreatis): Dalağa kadar uzanır, pankreasın en dar kısmıdır. Langerhans adacıklarının büyük bir bölümü buradadır. Pankreasın sindirim enzimlerini taşıyan iki kanalı vardır. Bunlar kuyruk kısmında başlayıp duodenumun büyük papillasına (papilla duodoni major) açılan wirsung (ductus pancreaticus) kanalı ve duedonumdaki küçük papillaya (p.duodoni minör) açılan santorini (ductus pancreaticus accessorius) kanalıdır.İki kanal sistemi arasında sıklıkla bağlantı vardır.